Yazım Kuralları: Daha Akıcı Yazmanızı Sağlayacak En Önemli 40 Yazım Kuralı [TDK Yazım Kılavuzuna Göre]7 min read

Yazıyı yazarken yazım kurallarına dikkat etmeniz okuyucunun pürüzsüz, sürükleyici ve akışkan şekilde yazıyı hızlıca okumasını sağlar.

Blog yazınızda yazım kurallarına uymazsanız;

• yazınız acemice gözükür
• okuyucu ciddiyetinizden emin olmaz
• sayfanızdan çıkar gider.

Okuyucunun erkenden çıkmasındansa hiç girmemesi daha iyidir. Çünkü bu hemen çıkma oranını yükseltir.

Hatırlayın, özentisizce yazılmış bir sayfada ne kadar az durduğunuzu!

Blog yazarlarının ve içerik editörü gibi mesleklerin yazılarını okutma gibi bir amacı olduğundan yazım kurallarını hayatlarına ve yazılarına katmalıdırlar.

Ne demiş üstad;

Örneğin “herşey”in nasıl yazıldığının cevabını blog yazarları bilmeli.

Bu arada “her şey” nasıl yazılır? Tabii ki de “her şey” diye ayrı yazmalısınız.

TDK’nın yazım kılavuzuna uygun yazım kurallarıyla yazılmamış yazılar okuyucunun okurken sık sık takılmasına ve gözünü tırmalamasına sebep olabilir. Bu yüzden yazım kurallarına, imla kurallarına, yazımı karıştırılan sözcüklere dikkat etmek gerekir.

Bu makalede blog yazarlarına yardımcı, olmazsa olmaz TDK yazım kılavuzundan alınmış yazım kurallarını okuyacaksınız.

Benim de dikkat ettiğim TDK yazım kılavuzundan aldığım blog yazarlarının sık karşılaştığı temel sayılabilecek yazım kurallarını derledim.

Temel yazım kuralları

1. Yanıtı belli olan (cevap beklenmeyen) ya da yanıtı içinde gizli olan cümlelerin sonunda soru işareti kullanın:

• Haksız mıyım?
• Burası gibi memleket var mı?

2. Anlamca soru cümlesi olmayan cümlelerde soru işareti kullanmayın:

• Kaça aldım, şimdi hatırlamıyorum.

3. “Ne … ne” bağlacı ile yazılan cümlelerin yüklemini olumlu yazın. Bağlaç cümlenin anlamını olumsuz yapar; bu nedenle yüklemi ayriyeten olumsuz yapmaya gerek yoktur:

• DOĞRU: “Ne annem ne de babam geliyor.”
• YANLIŞ: “Ne annem ne de babam gelmiyor.”

4. Kurum, kuruluş, kurul ve iş yeri adlarına gelen ekleri kesmeyle ayırmayın:

• Türkiye Büyük Millet Meclisine,
• Türk Dil Kurumundan,
• Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığına,
• Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dekanlığına vb.

5. Akım, çağ ve dönem adlarından sonra gelen ekleri kesmeyle ayırmayın:

• Ortaçağda,
• Yükselme Döneminin,
• Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatına

6. Özel adlardan yapım ekleri ile türetilmiş kelimelerden sonra gelen diğer ekleri kesmeyle ayırmayın:

• Türkçede
• Türkçenin
• Türkleşmek
• Konyalı
• Avrupalı
• Avrupalılaşmak
• Türklerin
• Müslümanlıkta
• Hollandalıdan
• Hristiyanlıktan

Bunlar arasında en sık hatalı kullanılanlar; Türkçede, İngilizcenin gibi dillerin sonuna gelen ekler ve Ankaralı, Suriyeli gibi yerleşim birimlerinin sonuna gelen -lı ekleridir.

7. Bağlaç olan (dahi anlamındaki) “”-de/-da” yi her zaman ayrı yazın:

• Kızım da geldi.
• Yarışmalara Türkiye de katıldı.
• Güç de olsa bulunur.
• Konuşur da konuşur.

8. Bulunma hâl (durum) eki olan “-de/-da” yi her zaman birleşik yazın:

• Araba yolda kalmış.
• Bir saattir ayakta duruyorum.
• Ankara’da havalar çok soğukmuş.

9. Üç nokta yerine iki nokta veya üçten çok sayıda nokta kullanmayın.

• “…”

10. Sayılardan oluşan oyun adlarını birleşik yazın:

• Yirmibir
• altmışaltı

11. Para miktarı bildiren sayıları, senet ve benzeri ticari belgelerin üzerine yazarken yazıyla ve birleşik yazın:

• DörtyüzelliTL

12. Sayılarda kesirleri nokta ile değil, virgül ile ayırın:

• 15,2

13. Üleştirme sayılarını rakamla değil yazıyla belirtin:

• 2’şerdeğil ikişer
• 9’ar değil dokuzar
• 100’erdeğil yüzer

14. “Dünya” sözcüğünü sadece gezegen anlamında özel isim olarak kullandığınızda büyük harfle başlatın. Yeryüzünden, yeryüzündeki hayattan, ortamdan, insan gruplarından ve medeniyetlerden bahsederken cins isim olarak kullanılır:

• Güneş’e yakınlık bakımından üçüncü sıradaki gezegen Dünya’dır.
• İstanbul, dünyanın en güzel şehirlerinden birisidir.
• ressamlar dünyası
• Batı dünyası

15. Doğu, batı, kuzey, güneygibi sözcükleri yön bildirdiklerinde küçük, dünyanın belirli bir bölgesindeki medeniyetlerden bahsederken büyük harfle başlatın. Sona gelen çekim eklerini buna uygun olarak kesme işareti ile ayırın veya birleşik yazın:

• Evin kuzeyindeki arsada büyük bir ceviz ağacı vardı.
• Kuzeydoğudan esen poyraz, ay ışığında beyazımsı görünen asfalttan geçerek vadiye indi. – N. Meriç
• Onun için Batı’da bunlara birer fonksiyon buluyorlar. – B. Felek
• Batı dünyası
• Doğu medeniyeti

16. Tarihlerin yazımında sayıları ayırmak için noktaya da eğik çizgi (taksim)kullanın. Kısa çizgi gibi öbür noktalama imlerini kullanmak yanlıştır:

• DOĞRU: 29.10.1923, 29/10/1923
• YANLIŞ: 29-10-1923

17. Tarihlerde ay adlarını yazıyla yazıyorsanız gün, ay ve yıl arasında noktalama imi kullanmanıza gerek yoktur:

• DOĞRU: 29 Ekim 1923
• YANLIŞ: 29.Ekim.1923, 29/Ekim/1923

18. Tarihleri yazarken Arap rakamlarıyla Roma rakamları birlikte kullanabilirsiniz:

• X.1923

19. Özel ada dâhil olmayıp tamlama kuran şehir, il, ilçe, belde, köyvb. sözleri küçük harfle başlatın:

• Konya ili
• Etimesgut ilçesi
• Uzungöl beldesi
• Taflan köyü

20. Tekil özel isimlere gelen çoğul ekleri ve bunlardan sonra gelen ekleri kesmeyle ayırmayın:

• Ahmetler
• Yakup Kadriler
• İngilizlerin

21. Para birimlerini büyük harfle başlatmayın:

• avro
• dinar
• dolar
• lira
• kuruş
• liret

22. İki noktadan sonra gelen cümleleri büyük harfle başlatın. Ancak iki noktadan sonra cümle niteliğinde olmayan örnekler sıralandığında bu örnekler büyük harfle başlamaz.

Örnek

• Size tavsiyem şu: Her zaman düzenli çalışın.

Bu örnekte iki noktadan sonra gelen kısım, bir cümle olduğu için büyük harfle başlamıştır.

• Rafta ne yok ki: konserveler, şekerler, kutular…

Bu örnekte ise iki noktadan sonra gelen kısım, cümle niteliği taşımadığı için küçük harfle başlamıştır.

23. Akrabalık bildiren sözcükleri büyük harfle başlatmayın.

Örnek

• Burcu abla, Nesrin teyze, Nilgün hala…
• Osman dayım bugün bize gelecekmiş.

24. Din ve mitoloji ile ilgili özel adları büyük harfle başlatın.

Örnek

• Tanrı, Allah, İlah, Cebrail, Zeus, Kibele…
• İslam’a göre peygamberlere vahiy getirmek, Allah‘ın emir ve yasaklarını bildirmekle vazîfeli melek Cebrail‘dir.

25. “Tanrı, Allah, İlah” sözleri özel ad olarak kullanmadığınızda küçük harfle başlatın.

Örnek

• Eski Yunan tanrıları, müzik dünyasının ilahı.

26. Birkaç sözcükten oluşan kurum, kuruluş adları, her sözcüğünün ilk harfini alarak kısaltın ve her harfi büyük yazın. Ayrıca bu kısaltmalar arasına nokta koymayın.

Örnek

• TRT, PTT, DSİ, TEK (doğru)
• R.T., P.T.T., D.S.İ., T.E.K. (yanlış)

27. Birkaç sözcükten oluşan kurum ve kuruluş adlarının kısaltmalarını, kullandığınız harflere göre okunur. Kısaltmaya ek getirdiğinizde ek, kısaltmanın okunuşuna göre, kesme işareti ile ayrılarak yazılır.

Örnek

• TDK -Te De Ke şeklinde okunur.-
• “TDK’da çalışıyorum.” ifadesi yanlıştır.
• “TDK’de çalışıyorum.” ifadesi doğrudur.

28. Bazı kısaltmaları küçük harfle yazmalısınız ve kendilerinden sonra nokta koymayın.

Örnek

• m (metre), l (litre), g (gram)…

29. Küçük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde sözcüğün okunuşu; büyük harflerle yaptığınız kısaltmalara getirilen eklerde kısaltmanın son harfinin okunuşu esas alınır.

Örnek

• TRT’dan (yanlış) TRT’den (doğru)
• THY’dan (yanlış) THY’den (doğru)
• kg’den (yanlış) kg’dan (doğru)

30. Sıra sayılarını yazıyla ve rakamla gösterebilirsiniz. Rakamla göstermek istediğinizde ya rakamdan sonra bir nokta koyun ya da rakamdan sonra kesme işareti koyarak derece gösteren eki yazın:

• , 56., XX.; 5’inci, 6’ncı.

UYARI : Sıra sayıları ekle gösterildiğinde rakamdan sonra sa­dece kesme işareti ve ek yazılır; ayrıca nokta konmaz:

• ’inci değil 8’inci
• ’nci değil 2’nci

31. İki veya daha çok kelimeden oluşmuş Türkçe yer adları bitişik yazın:

• Çanakkale
• Kahramanmaraş
• Afyonkarahisar
• Şanlıurfa
• Gümüşhane
• Acıpayam
• Pınarbaşı
• Şebinkarahisar
• Beşiktaş
• Kabataş

32. İkilemeleri ayrı yazın ve arasına virgül koymayın:

• adım adım
• akın akın
• bata çıka
• çoluk çocuk
• düşe kalka
• eciş bücüş
• eğri büğrü,
• enine boyuna
• eski püskü

33. Kişi adları ve soyadları, takma adlar, kişi adlarından önce ve sonra gelen saygı sözleri, unvanlar ve meslek adları, tarihî kişilerin adlarından önce gelen unvan ve lâkapları büyük harfle başlatın:

• Binbaşı Ömer
• Doktor Kenan
• Mütercim Asım
• Ankaralı Âşık Ömer
• Sayın Kenan Evren
• Hamdi Bey
• Mustafa Efendi

34. “Yer ve millet adlarıyla kurulan birleşik kelimelerdeki özel adları büyük harfle başlatın.

• Antep fıstığı
• Brüksel lâhanası
• Hindistan cevizi
• İngiliz anahtarı

35. Çağ, dönem ve tarihî olay adları büyük harfle başlar:

• Cilâlı Taş Devri
• İlk Çağ
• Millî Mücadele
• Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı

36. Dilimize mal olmuş yabancı kelimeleri Türkçede söylendiği gibi yazın.

• Kulüp
• Kent
• Program
• Spor

37. Dilimize mal olan ya da olmayan bazı kelimeleri söylendiği gibi yazmayın:

• Beysbol
• Blender
• Master
• Mönü

38. Pekiştirmeli Sözlerin Yazılışı

Sıfat veya zarf görevindeki pekiştirmeli sözleri bitişik yazın:

• Apaçık
• Büsbütün
• Çırılçıplak
• Dümdüz
• Gömgök
• Güpegündüz
• Kupkuru
• sapasağlam

39. İkilemeleri ayrı yazın:

• adım adım
• allak bullak
• gide gide
• şıpır şıpır
• kırk elli (yıl)
• üç beş (kişi)
• yüz yüz elli (yıllık)

40. Yazımı Karıştırılan Bazı Sözcükler

• YANLIŞ DOĞRU             
• alış veriş alışveriş             
• hukuğa hukuka
• ard arda art arda     
• kıravat kravat
• herkez herkes      
• iddaa iddia
• müracat müracaat
• klavuz kılavuz      
• orjinal orijinal       
• ıstırap ızdırap      
• yaya geçiti yaya geçidi
• ünvan unvan
• direk direkt
• erezyon erozyon
• heralde herhalde   
• eşortman eşofman

Birinin anlatmasını isterseniz çok popüler olan Tonguç akademinin 10 dakikada yazım kuralları videosunu izleyebilirsiniz.

https://www.youtube.com/watch?v=aEvzd7KCf8s

Bazı yazım kurallarını biliyor olabilirsiniz. Bazılarıı yeni öğrendiniz. Ama tüm yazım kurallarını bilmeniz gerekir. Eğer elinizin altında bulunsun istiyorsanız bir imla kılavuzu alabilirsiniz.

Örneğin;

İnkılap yayınevinin imla klavuzunu D&R’dan alabilirsiniz.

Sonuç olarak;

İçerik üreten kişiler veya firmalar için TDK yazım kılavuzuna uygun yazım kurallarını yazılarında uygulamak çok önemlidir. Tüm yazım kurallarını bilmek gerekir. En azından sık kullanılanları.

Az önce temel sayılabilecek yazım kurallarını okudunuz, öğrendiniz ya da daha önce gördüyseniz hatırladınız.

Bu yazım kurallarını hayatınıza yavaş yavaş değil en başından beri katmanız gerekir. Eğer birikmiş içerikleriniz varsa tüm yazılarınızdaki yazım kurallarını geriye dönüp kontrol etmek en doğrusu olabilir.

Şimdi sıra sizde;

Sizin temel olarak gördüğünüz yazım kuralları nelerdir?

Siz de yorumlar bölümüne bir tane ekleyin.

Tavsiye yazı: Blok içerik oluşturma makaleleri

Kaynak:

• dilbilgisi.net,
• tdk.gov.tr,
• edebiyatbilgileri.net,
• turkedebiyati.org