PORTER ELMAS MODELİ2 min read

İş dünyası artık eskisinden daha global hale geldi. Her geçen yıl farklı firmalar arasındaki rekabet farkı ülkelerde bile artıyor.

Bu rekabet tüketiciler için olumlu! Fiyatlarda oluşan baskı herkesi etkiliyor. Bu da iş dünyasındaki insanlara verimlilik, etkinlilik, sınırlı kaynakların akıllıca kullanımı gibi konularda güçlü ihtiyaçlar oluşturuyor.

Kaynaklarını etkin bir şekilde yerleştirmek isteyen firmalar global rekabeti daha iyi anlamalılar. Bunun büyük bölümü ülkeden ülkeye değişebilen şartlar. Bu konuda Porter’ın ELMAS modeli analiz şablonu olarak yardımcı olacaktır. Elmas modeli analiz şablonu rekabet gücünü anlamak isteyen bir çok firma için ana analiz yöntemidir

Porter’ın Elmas modeli 6 ayrı faktörden oluşur.

1. Kaynaklar (Factor conditions) insan kaynağı, fiziksel kaynak, bilgi kaynağı, sermaye kaynağı ve altyapı. Özel kaynaklar belli bir sektöre has rekabet için önemli kaynaklar olabilir. Bu özel kaynaklar da rekabette dezavantajı yok etmek için kullanılabilir.
2. Talep şartları (Demand conditions) Sofistike yerel piyasası alıcıları firmalara daha hızlı yenilikçi veya daha kaliteli ürün çıkarmaları için baskı yaptığında yerel sektörde firmalara rekabet avantajı sağlayabilir. Talep eden bir yerel pazar büyüme ve gelişme için tetikleyici bir unsur olabilir. Mesela Japon tüketiciler batılılara göre daha fazla elektrikli eşya kullanımı düşkünüydüler. Bu da yerel pazarın gelişmesini sağladı.
3. İlgili ve destekleyici sektörler Uluslar arası yayılmada ve yenilikçiliği destekleme için önemli girdiler yaratabilirler. Bu sektörler düşük maliyetli girdiler yaratırlar, aynı zamanda geliştirmede de rol alırlar. Bu da kanaldaki diğer firmaları yenilikçiliğe tetikler. Örneğin; İtalyan ayakkabı sektörü ilgili diğer sektörlerin işinde iyi olmaları İtalyan ayakkabısını dünyada iyi bir yere getirdi.
4. Firma stratejisi, yapısı ve rekabet Firmaların amaçladıkları başarılara ulaşmak için koydukları hedefler ve yönetim şekilleri önemlidir. Yoğun rekabetin oluşması da rekabet gücü için firmayı yenilikçiliğe zorlar. Örneğin Almanların firmaları genellikle hiyerarşiktir, bu yapı mühendislik gibi sektörlerde çok işe yarayabilirken Danimarka firmaları oldukça yatay ve hiyerarşisi azdır ki bu da tasarım gibi sektörlerde başarıyı getirir.
5. Hükümet diğer tüm faktörleri etkileyebilir. Ana üretim faktörlerini, tedarik sürecini, yerel pazardaki talebi ve rekabeti etkileyebilir, yönlendirebilir. Hükümet müdahalesi yerel bazda olabileceği gibi ülke çapında ve hatta uluslar arası bazda etki edebilir.
6. Şans Firmanın kontrolü dışında oluşan olayların bazıları firmayı rekabette avantaj kazandığı pozisyonu etkileyebilir kaybına sebep olabilir.

Elmas modelindeki her bir faktör birbiriyle etkileşirler ve yenilikçiliğin ve rekabet gücünün arttırıldığı ortamlar oluşturur. Porter’ın elmas modelini kullanarak yöneticiler hangi faktörün yerel pazarda hangisinin baka pazarlarda bulunduğunu analiz edebilirler. Genelde uluslar arası iş yapmaya başlayan veya yapan ve yeni bir pazara giren firmalar elmas modelini analiz için kullanabilirler.