İngilizce: Dil bileşenleri. İngilizcenin yapısını oluşturan 5 Dil Bileşeni4 min read

Dil bileşeni; dili kullanırken ihtiyacımız olan sesler, kelime, cümle, anlam ve sosyal kullanım gibi alanlardır.

Her bir bileşeni inceleyen bir bilim dalı olur.

• Sesler (Phonetics)
• Kelime (Morphology)
• Cümle (Syntax)
• Anlam (Semantics)
• Sosyal kullanım (Pragmatics)

Tüm bebekler dil gelişim zincirinde fonoloji, sentaks ve semantik halkalarına geçişte aynı dil bileşeni sırasını izler. (Baykoç Dönmez ve ark., 2000).

Çocuklar dil bileşenlerinden önce sesleri, sonra heceleri ve kelimeleri anlıyorlar ve kullanıyorlar. Sonra tek kelime ile konuşuyorlar, sonra iki kelime ile konuşuyorlar.

Temel dil bileşenlerini kullanan çocuk gramerle birlikte çok kelimeli cümleler kurmaya başlıyor.

İfadelerin düz anlamlarından ardından ima, mecaz gibi ikinci anlamlarını anlamaya başlıyorlar.

Dilin sesten başlayıp çeşitli anlamlara uzanan çeşitli dil bileşenlerini içeren bir yapısı var ve hepimiz bunların içinden geçiyoruz.

Dile ve nasıl çalıştığına dikkatlice bakmak istiyorsak, dilbilimcilerin söylediği farklı dil bileşenlerini incelemeliyiz.

Dil bileşenleri listesi;

1. Phonetics, Phonology (Ses bilgisi)

Dil bileşeni birimi: sesler

Phonetics en küçük dil bileşeniyle ilgilenir. Yani en temel sesler alanında çalışır. IPA sembolleri ile ifade edilen seslerdir.

IPA semboller listesi

Dil çalışırken ilk aşamada en temel dil bileşeni olan sesleri tanımak önemlidir. Bebekler kelimelerin anlamlarından ve cümlelerden önce sesleri tanıyor, taklit ediyorlar ve özümsüyorlar. İngilizce öğrenirken en temel dil bileşeni olarak sesleri tanıyarak başlayabilirsiniz.

Dilde sesler ikiye bölünebilir. Sessizler ve sesliler.

• Sesli harfler: a,e,i,o,u. (Not: Türkçedeki “ı,ö,ü” sesli harfleri ingilizcede bulunmuyor.)
• Sessiz harfler: Türkçedeki “ç,ğ,ş” harfleri ingilizcede bulunmuyor. Ek olarak “q,x,w” harfleri bulunuyor.

İngilizce alfabe ve okunuşları

Bazen bir kelime de ses birimi sayılabilir. Örneğin Oh, wow, ah gibi.

İngilizcede günlük kısa seslere “interjection” deniyor.

Tavsiye yazı: İngilizce interjection listesi

Bu alanın yardımcı olacağı tıkanıklıklar şunlar olabilir;

• Seslerin ve kelimelerin yanlış telaffuz edilmesi
• Konuşulan sözcüklerdeki sesleri karıştıramama veya bölümlere ayıramama

2. Morphology (Biçim bilim)

Dil bileşeni birimi: kelimeler

Morfoloji dil bileşeni olarak kelimenin kendisiyle, nasıl oluştuğuyla, diğer kelimelerle iletişimiyle, formu ve iç yapısıyla ilgilenir.

Morfoloji terimi, dildeki, seslerden oluşan sözcükleri oluşturmak için kullanılan kelime kökü, prefix, suffix gibi alt birimleri analiz eder.

Tavsiye yazı: Prefix ve suffix listesi

Bu alanın yardımcı olacağı tıkanıklıklar şunlar olabilir;

• Birleşik kelimelerin anlamını çıkartamamak
• Ön ek veya sonek anlamı hakkında bilgi eksikliği
• Ön ekleri ve son ekleri karıştırma

3. Syntax (Söz dizimi)

Dil bileşeni birimi: cümle gramer kuralları sistemi

Syntax dilde cümle seviyesidir. Cümle dil bileşenini inceler. Syntax dildeki kelimelerin bir araya gelip kelime öbeği (phrase) oluşturmasını ve cümle kurulumu, dizilim sırası ve kurallarını içerir.

Tavsiye yazı: İngilizce cümle öğeleri

Birleşik, kompleks, basit gibi cümle tiplerini inceler. Kelime dizilimindeki değişiklikler, cümlelere kelimelerin eklenmesi veya çıkarılması ile oluşan değişiklikler veya cümlenin biçimindeki değişiklikler ile ulaşılan anlam farklılıklarını içeren dil bileşenidir.

Ayrıca, farklı cümle türlerinin ilişkisi ve belirsiz cümlelerin analizi ile ilgilenen dil bileşenidir.

Tavsiye yazı: İngilizce’de cümle çeşitleri ve kurulumu

Dil tipolojisi, dilleri üst düzey morfoloji ve sözdizim ilkelerine göre sınıflandırmaya ve genetik bağlantılarına, yani hangi dil ailesine ait olduklarına bakılmaksızın farklı diller arasında genellemeler yapmaya çalışır. Bu alanın yardımcı olacağı tıkanıklıklar şunlar olabilir;

• Konuşurken veya yazarken yanlış fiil formları veya zamirler kullanmak
• Kısa ve/veya eksik cümlelerle konuşma
• Yazarken zayıf cümle yapısı

4. Semantics (Anlam bilimi)

Dil bileşeni birimi: kelimelerin anlamları ve ilişkileri

Kelime, kelime öbeği veya cümlenin anlamlarını inceler. Dildeki anlam seviyesidir. Anlambilimin morfoloji ve sözdizimi alanlarını kapsadığı düşünülebilir, ancak dilde anlam üzerine doğru bir bakış açısına sahip olmak için bu düzeyin kendi başına incelenmesi gerekir. Semantics’te dilin hemen hemen her düzeyine değinilir ve sözcüksel, dilbilgisel, tümce ve sözce anlam incelenir. Bu alanın yardımcı olacağı tıkanıklıklar şunlar olabilir;

• Konuşulan kelime dağarcığı sınırlıysa
• Bilinmeyen yaygın kelimelerin alternatif anlamları
• Eş anlamlı, zıt ve analojilerle ilgili zorluk

Tavsiye yazı: İngilizce eş ve zıt anlamlı kelimeler

5. Pragmatics (Kullanım bilimi)

Dil bileşeni birimi: Dil kullanımıyla ilgili sosyal kurallar

Pragmatics günlük hayatta kullandığımız dili inceler. Bu şunları içerir; Ne söylediğimiz, nasıl söylediğimiz, sözsüz iletişim (göz kontağı, yüz mimikleri, vücut dili vb.)

Pragmatic beceriler kişilerin düşünce ve hislerini aktarmak için önemlidir. Bu konuda iyi olmayan kişiler iletişim amacını farklı da anlayabilir ve doğru tepki veremeyebilir.

Pragmatik becerilere örnekler:

• İletişim becerisi
  • Bilgi sorma, verme
  • Göz kontağı
  • Konuya anlamlı katkılar yapmak
  • Tekrara ve ilgisiz bilgiye düşmemek
  • Dili kişi ve duruma göre ayarlamak
  • Mizah yapmak
  • İlgi çekmek veya araya girmek için doğru stratejiyi kullanmak
  • Yardım istemek ve düzgünce yardım etmek
  • Yüz ifadesi
  • Vücut dili
  • Ses tonlaması
  • Vücut uzaklığı ve mesafe

Tavsiye yazı: İngilizce günlük kalıplar

Tavsiye yazı: İngilizce Ses tonlaması kuralları

Sonuç olarak

Dil öğrenip sosyal iletişimde kullanana kadar sesler, kelimeler, cümleler, anlamlar gibi bir çok dil bileşenini alıyoruz. Anadilimizde bu dil bileşenlerinin hepsini sezgisel olarak edinmiş oluyoruz.

Fakat ikinci dil öğreneceğimizde tüm dil bileşenlerini sıfırdan edinmemiz gerek. İlk başlangıç noktamız yani ilk dil bileşenimiz bebeklerin yaptığı gibi sesleri taklit etmek olmalı. Seslerin ardından kelime ve cümle kurulumları ve kontekste anlamları etkin anlama becerisine erişmek dilin kullanımı için gerekli.

Yukarıdaki dilin en küçük biriminden en kapsamlısına kadar tüm dil bileşenlerini iyice anlamanız dile daha hızlı giriş yapmanızı sağlayabilir.

Yorumlarınızı ve eklemek istediklerinizi yorumlar bölümünden ekleyin.

Kaynak

• https://www.uni-due.de/SHE/REV_Levels_Chart.htm
• https://owlcation.com/humanities/Language-A-Brief-Treatment
• https://www.lancaster.ac.uk/fass/projects/stylistics/topic1a/1linguisticlevels.htm
• https://slideplayer.com/slide/8198442/